Üriner sistem taş hastalığı günlük hayatta sık rastlanılan bir rahatsızlık olup en çok 30-60 yaş arasında görünür. Erkeklerde kadınlara göre 3 kat daha fazla tespit edilir. Ülkemizde diyet alışkanlıklarına bağlı olarak Akdeniz, Karadeniz ve Güneydoğu illerinde fazla gözlenir. Sebepleri incelendiğinde yüksek oranda metabolik ya da çevresel bir faktör bulunur.
İdrarda bulunan asit-baz dengesindeki değişiklikler, mevcut idrar yolu enfeksiyonları, doğuştan gelen anatomik bozukluklar, üriner sistemdeki sonda gibi yabancı cisimler taş oluşumunu kolaylaştıran faktörler olarak ön plana çıkmaktadır.
Hastaların çoğunluğunda amansız ve ıstıraplı yan ağrısının yanında bulantı-kusma, sık idrara çıkma, ani idrar yapma hissi, gece sık idrara çıkma, idrar akımında zayıflama, idrar yapamama gibi semptomlar vardır. Ağrı şiddeti tıkanma derecesine göre değişkendir ve morfin veya türevleri ile sakinleştirmeye kadar gidebilir. Erkeklerde aynı taraf testiste, kadınlarda ise vagina etrafında ağrı hissedilebilir. Vakaların çoğunda ağrı olmasına karşın %10 oranda ağrı olmadan da taş düşürülebilir. Ağrı ile beraber idrarın kanlı gelmesi taş düşürme yönünde kuvvetli şüphe doğurur.
Taş düşürdüğü düşünülen hastaya tanı için normal röntgen filminden başlayarak ilaçsız bilgisayarlı tomografiye kadar mevcut şartlara göre istek yapılabilir. Taş düşürdüğüne kanaat getirilen hastaya bireysel olarak pek çok çeşit taş tedavi yöntemi uygulanabilir:
Takip: Küçük ve düşürülebileceği düşünülen taşlarda, bol sıvı ve bazı ilaç destek tedavileri ile hasta gözlenebilmektedir.
ESWL(Şok dalgası ile taş kırma): Vücut dışından ses dalgaları göndererek taşın kırıldığı bir yöntemdir. Bir ile üç seans arasına uygulama yapılabilir. Seanslar arasında en az 1 hafta süre olması önerilir.
Endoskopik taş tedavisi(Kapalı):
Üreterorenoskop ile taş alınması: İşeme kanalının içinden girerek taşın laser ya da başka güç kaynakları ile kırıldığı bir yöntemdir. Bu yöntem ile yapılan operasyonda hastalar genelde ertesi gün taburcu edilebilmektedir.
Fleksible Üreterorenoskop ile taş alınması(RIRS): Cihazın bükülebilme özelliği sayesinde böbrek içindeki taşların da kırılabildiği bir yöntemdir. Bu yöntemde güç kaynağı olarak sadece laser kullanılmaktadır. Ciddi eğitim eğrisi gerektiren bir cerrahi yöntemdir.
Perüktan Nefrolitotripsi: İnsan vücudunda arkadan 1 cm veya daha küçük bir delik ile yapılan bu işlemde, geyikboynuzu adı verilen büyük taşlar dahil olmak üzere tüm böbrek taşları temizlenebilmektedir. Mini-mikro şeklinde daha minik kesilerle yapılan yöntemleri de mevcut olup, hastanın ve taşın durumuna göre hangi metodun kullanılacağına karar verilir. Taşlar laser ya da başka güç kaynakları kullanılarak kırılabilmektedir. Ciddi eğitim eğrisi gerektiren bir cerrahi yöntemdir.
Laparoskopik taş cerrahisi (Kapalı): Kapalı yöntem ile karın ön ya da arka tarafından 3 tane delik ile yapılan endoskopik taş cerrahisidir. Deneyimli ellerde yapılması gerekmektedir.
Açık taş cerrahisi: Çok özel durumlar dışında artık rutin olarak uygulanan bir yöntem değildir.
Klinik pratiğimde yukarda bahsi geçen tüm ameliyatlar rutin olarak uygulanmaktadır.